Hoe komen dynamische stroomprijzen tot stand (technische uitleg)

De energieprijs verandert elk uur – maar waarom?

Voor wie een dynamisch energiecontract heeft, is het dagelijkse ritueel bekend: even kijken wat de stroomprijs vandaag doet. Soms is die extreem laag – bijvoorbeeld midden op een zonnige middag. En soms is die verrassend hoog, vooral tijdens koude winteravonden. Maar wat bepaalt eigenlijk die uurprijzen? Waar komen ze vandaan, wie stelt ze vast, en wat maakt dat de ene dag compleet anders kan zijn dan de andere?

In deze blog leggen we technisch, maar begrijpelijk uit hoe de prijs van stroom tot stand komt. Ideaal voor wie nét is overgestapt naar dynamisch, of gewoon wil weten hoe het systeem achter die schommelende tarieven werkt.

De EPEX Spotmarkt – het hart van de Europese stroomprijs

De basis van dynamische tarieven ligt op de zogenaamde spotmarkt voor elektriciteit. In Nederland (en grote delen van Europa) is dat de EPEX Spot: een beurs waarop energieleveranciers, producenten en handelaren stroom kopen en verkopen voor de volgende dag. De prijzen die hier worden afgesproken, vormen de basis voor jouw stroomtarief bij een dynamisch contract.

Het gaat daarbij meestal om de zogenaamde day-ahead markt. Dat betekent:

• Energieproducenten (zoals windparken, gascentrales of zonnevelden) geven aan hoeveel stroom ze kunnen leveren per uur.
• Energieleveranciers geven door hoeveel stroom hun klanten (jij dus) naar verwachting nodig hebben.
• De EPEX Spot koppelt vraag en aanbod voor elk uur van de volgende dag.
• Het snijpunt tussen vraag en aanbod bepaalt de prijs per uur.

Dit proces gebeurt dagelijks, en de prijzen voor morgen zijn meestal rond 13:00 – 15:00 uur beschikbaar.

Wat beïnvloedt de stroomprijs?

Hoewel het systeem vaststaat, zijn de prijzen allesbehalve voorspelbaar. Ze worden beïnvloed door een breed scala aan factoren, zoals:

• Weersomstandigheden: veel wind of zon betekent meer aanbod van goedkope stroom → lagere prijs.
• Vraag en verbruikspiek: op koude, windstille avonden stijgt de vraag enorm, terwijl het aanbod beperkt is → hogere prijs.
• Beschikbaarheid van centrales: als er onderhoud is aan gas- of kerncentrales, kan het aanbod dalen.
• Internationale handel: Nederland importeert en exporteert stroom. De situatie in buurlanden speelt dus ook mee.
• CO₂-prijs: als de prijs voor uitstoot stijgt, wordt fossiele stroom duurder.

De onderstaande tabel laat zien hoe deze factoren de prijs kunnen sturen:

Factor	Invloed op prijs	Voorbeeld
Veel wind/zonnestroom	Prijs daalt	€0,01/kWh op zondagmiddag
Geen wind, koude avond	Prijs stijgt sterk	€0,45/kWh rond 18:00 in de winter
CO₂-rechten worden duurder	Prijs stijgt	Fossiele centrales worden duurder
Internationale exportvraag	Prijs stijgt	België of Duitsland heeft tekort
Veel vraag, weinig aanbod	Prijs piekt	Kerstavond met lage productie

Uurprijzen, kwartierprijzen en onbalans

De meeste dynamische energiecontracten rekenen af op basis van de day-ahead uurprijs van de EPEX Spot. Maar de markt is complexer dan dat. Er zijn namelijk ook:

• Intraday prijzen: handel die op de dag zelf plaatsvindt (voor onverwachte pieken of dalingen).
• Onbalansprijzen: als het net uit balans raakt, treedt TenneT (de netbeheerder) op om de balans te herstellen. Leveranciers moeten dan bijspringen of afschalen.

Die onbalansprijzen zie je niet als consument, maar ze zijn wel belangrijk. Ze zorgen ervoor dat het net stabiel blijft. Sommige geavanceerde energieleveranciers (zoals NextEnergy) tonen deze prijzen in hun apps, maar in je contract wordt er meestal geen gebruik van gemaakt voor facturatie.

Vanaf eind september 2025 worden kwartierprijzen ingevoerd. In plaats van 24 uurprijzen per dag, komen er dan 96 kwartierprijzen. Dat zorgt voor nog fijnmaziger prijsschommelingen en dus nog meer kansen voor slimme sturing van apparaten.

Hoe vertaalt dit zich naar jouw dynamische tarief?

Als je een dynamisch contract hebt, wordt de uurprijs die op de beurs wordt vastgesteld, gebruikt als basis. Hier komen nog enkele kosten bovenop:

• Opslag leverancier: vaak €0,01 – €0,02 per kWh.
• Belastingen: energiebelasting, btw en netbeheerkosten.
• Eventueel vaste kosten per maand: afhankelijk van je leverancier.

Een praktijkvoorbeeld:

• Spotprijs EPEX: €0,05 per kWh
• Opslag leverancier: €0,015
• Energiebelasting: €0,128
• BTW (21%): over het totaalbedrag
• Netbeheerkosten: apart op de factuur

Uiteindelijk kan dat neerkomen op een all-in tarief van ongeveer €0,19 – zelfs als de kale marktprijs dus maar vijf cent is.

Hoe komen dynamische stroomprijzen tot stand (technische uitleg)

Dynamische stroomprijzen zijn niet zomaar willekeurige getallen die je energieleverancier verzint. Ze komen voort uit een Europees marktmechanisme waarin vraag en aanbod elkaar vinden op een dagelijkse stroombeurs. Door weer, vraag, aanbod en internationale handel ontstaat er elk uur een nieuwe prijs – en met de komst van kwartierprijzen straks zelfs nóg frequenter.

Als consument met een dynamisch contract krijg je dus direct toegang tot deze markt – inclusief de kansen én risico’s die daarbij horen. Gelukkig hoef je geen energie-expert te zijn om hiervan te profiteren. Dankzij apps, slimme tools en goede informatie kun je gewoon meebewegen en je voordeel doen. Doe daar slimme producten bij of zoek de beste prijs op Prijzengids.nl en je bent klaar voor de toekomst.

Wie snapt waar de prijzen vandaan komen, heeft altijd een streepje voor.